در سال‌های اخیر، فناوری پرداخت‌های آنی (Real-Time Payments) به یکی از ارکان کلیدی تحول دیجیتال در صنعت مالی تبدیل شده است. کشورهایی مانند برزیل و آمریکا، با توسعه و بهره‌برداری از زیرساخت‌های ملی برای تسویه آنی تراکنش‌ها، توانسته‌اند پذیرش عمومی را بالا ببرند و تاثیر شگرفی بر تجربه کاربران، بانک‌ها و استارتاپ‌های فین‌تک بگذارند.
به گزارش آی‌فین‌تک، سال ۲۰۲۵ نقطه عطفی در رشد و تثبیت پرداخت‌های آنی در این دو اقتصاد بزرگ بوده و نشانه‌هایی از بلوغ زیرساخت‌ها و اعتماد عمومی به این سیستم‌ها به‌وضوح قابل مشاهده است.
برزیل: مدل موفق Pix و تسلط آن بر بازار
برزیل با راه‌اندازی سیستم پرداخت آنی Pix در سال ۲۰۲۰ توسط بانک مرکزی این کشور، به یکی از پیشروترین کشورها در حوزه پرداخت‌های لحظه‌ای تبدیل شده است. Pix که اکنون بیش از ۱۵۰ میلیون کاربر فعال دارد، در سال ۲۰۲۵ روزانه بیش از ۱۷۰ میلیون تراکنش انجام می‌دهد و از سیستم‌های سنتی مانند کارت‌های اعتباری و انتقال بانکی پیشی گرفته است.
تحلیل iفین‌تک نشان می‌دهد که دلایل موفقیت Pix شامل:
دسترسی رایگان و ساده برای کاربران،
اجباری شدن پذیرش آن در مؤسسات مالی،
تسویه لحظه‌ای بدون نیاز به کارمزد برای مصرف‌کننده،
و ترکیب آن با خدمات دولتی مانند یارانه‌ها و مالیات‌هاست.
بانک مرکزی برزیل اخیراً اعلام کرده که به‌زودی امکانات جدیدی همچون پرداخت‌های تکرارشونده، تسویه بین‌بانکی برای کسب‌وکارها و نسخه بین‌المللی Pix را فعال خواهد کرد.
آمریکا: رشد تدریجی اما شتابان
ایالات متحده در مسیر کندتری نسبت به برزیل حرکت کرده است، اما در سال ۲۰۲۵ با راه‌اندازی و توسعه شبکه FedNow توسط فدرال رزرو، جهش قابل‌توجهی در تراکنش‌های آنی تجربه کرده است. FedNow با هدف ارائه یک سیستم پرداخت سریع و در دسترس برای بانک‌ها و مؤسسات مالی در سراسر کشور طراحی شده و اکنون با بیش از ۱۲۰۰ بانک در ارتباط است.
تحلیل آی‌فین‌تک نشان می‌دهد که کاربران آمریکایی، به‌ویژه کسب‌وکارهای کوچک، به‌تدریج در حال مهاجرت از ACH و چک‌های کاغذی به سمت پرداخت‌های لحظه‌ای هستند. همچنین بسیاری از پلتفرم‌های B2B و P2P مانند Venmo و Cash App نیز شروع به ادغام با FedNow کرده‌اند.
مقایسه دو مدل: Pix و FedNow
برزیل و آمریکا، هر دو به هدف تسهیل تراکنش‌های لحظه‌ای رسیده‌اند اما با دو رویکرد متفاوت:
| ویژگی | Pix (برزیل) | FedNow (آمریکا) |
|---|---|---|
| راه‌اندازی | ۲۰۲۰ | ۲۰۲۳ |
| مدل اداره | دولتی - بانک مرکزی | نیمه‌دولتی - فدرال رزرو |
| دسترسی مصرف‌کننده | کامل و مستقیم | از طریق بانک‌ها |
| رشد پذیرش | سریع و فراگیر | تدریجی و بانکی |
| هزینه برای کاربر | رایگان | متغیر |
این تفاوت‌ها نشان می‌دهد که فرهنگ مالی، زیرساخت حقوقی و سطح دیجیتالی شدن اقتصاد نقش تعیین‌کننده‌ای در سرعت و گستردگی پذیرش فناوری دارند.
تأثیر بر بازار فین‌تک و بانکداری
با افزایش پرداخت‌های آنی، مدل کسب‌وکار بانک‌ها و فین‌تک‌ها نیز در حال دگرگونی است. طبق تحلیل iفین‌تک:
بانک‌ها مجبور به بهینه‌سازی نقدینگی و مدیریت بلادرنگ حساب‌ها شده‌اند.
فین‌تک‌ها با ارائه خدمات لحظه‌ای نظیر پرداخت قبض، حقوق، و انتقالات بین‌المللی، فرصت جذب کاربران جدید را پیدا کرده‌اند.
کسب‌وکارهای کوچک نیز بهره‌مندی از پرداخت آنی را به‌عنوان ابزاری برای بهبود جریان نقدینگی پذیرفته‌اند.
در برزیل، بسیاری از فین‌تک‌ها مانند Nubank و PicPay مدل خود را کاملاً بر بستر Pix طراحی کرده‌اند. در آمریکا، نیز فین‌تک‌هایی مانند Square در حال توسعه خدمات آنی برای فروشندگان هستند.
چالش‌ها و آینده پرداخت آنی
با وجود مزایای فراوان، چالش‌هایی نیز وجود دارد:
امنیت تراکنش‌های سریع و مبارزه با تقلب، به‌خصوص در برزیل با رشد کلاه‌برداری‌های فیشینگ از طریق Pix.
مشکلات هماهنگی میان بانک‌ها در آمریکا به دلیل نبود استاندارد یکنواخت.
نیاز به آموزش عمومی و اعتمادسازی.
با این حال، به گزارش آی‌فین‌تک، آینده پرداخت‌های آنی روشن است و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۷، بیش از ۷۵٪ پرداخت‌های روزمره در کشورهای پیشرفته از نوع آنی باشند.
رشد پرداخت‌های آنی در برزیل و آمریکا، نشان از گذار جهانی به سوی سیستم‌های مالی لحظه‌ای و کاربرمحور دارد. موفقیت این سیستم‌ها، نه‌تنها زیرساخت‌های فناوری را تقویت می‌کند، بلکه پایه‌ای برای توسعه خدمات مالی نوین مانند فین‌تک تعبیه‌شده، بانکداری باز و پرداخت‌های بین‌مرزی خواهد بود.
به گفته تحلیلگران iفین‌تک، تجربه این دو کشور می‌تواند الگویی برای سایر اقتصادها باشد تا با سرمایه‌گذاری هدفمند، پرداخت‌های آنی را به بخش اصلی اقتصاد دیجیتال خود تبدیل کنند.
نویسنده
اصغر لاله دشتی
با بیش از 30 سال سابقه در حوزه خبرنگاری و عکاسی خبری، مدیریت این وب‌سایت را بر عهده دارد. او با تکیه بر تجربه ارزشمند خود در دنیای رسانه، این بستر آنلاین را راه‌اندازی کرده تا بتواند اخبار را با کیفیت بالا، سرعت و دقت به مخاطبان ارائه کند.
ثبت دیدگاه