iفین تک (ای فین تک - آی فین تک)

پدیده‌ای که زود طلوع کرد و زود خاموش شد

گفتگوهای صوتی زنده که زمانی یکی از بزرگ‌ترین موج‌های تحول دیجیتال در دوران پاندمی کرونا بودند، اکنون دیگر در اولویت کاربران و شرکت‌های فناوری نیستند. به گزارش ای فین‌تک، از کلاب‌هاوس گرفته تا اسپیسز توییتر و ردیت تاک، همه و همه به‌تدریج از این قابلیت عبور کرده‌اند. سرعت افول این موج حتی از سرعت رشد اولیه آن هم بیشتر بوده و نشانه‌ای از تغییر ترجیحات کاربران در عصر هوش مصنوعی و محتوای کوتاه و تصویری است.

شروع طوفانی گفتگوهای صوتی زنده

در سال 2020 و اوج دوران قرنطینه‌های خانگی، اپلیکیشن کلاب‌هاوس (Clubhouse) به‌سرعت به یکی از ترندهای جهانی تبدیل شد. کاربران در اتاق‌های صوتی زنده شرکت می‌کردند، گفتگوهای زنده با افراد مشهور دنبال می‌شد و ساختار غیررسمی، این پلتفرم را به نماد گفتگوی دیجیتال نسل نو تبدیل کرد.

در ادامه، شبکه‌هایی مانند توییتر (Twitter Spaces)، ردیت (Reddit Talk) و حتی فیسبوک (Live Audio Rooms) نیز قابلیت‌های مشابه را به پلتفرم‌های خود افزودند. اما این روند تنها چند سال دوام آورد و اکنون نشانه‌های سقوط آن آشکار شده‌اند.

افول کلاب‌هاوس؛ از صدر تا تعطیلی

به گفته تحلیل‌گران iفین‌تک، کلاب‌هاوس به‌عنوان پلتفرم پیشتاز گفتگوهای صوتی زنده، در سال 2023 تعداد زیادی از کارکنان خود را اخراج کرد و اخیراً اعلام نمود که تمرکز خود را از «اتاق‌های گفتگوی باز» به مدل پیام‌رسانی صوتی (Voice Chat Messaging) تغییر خواهد داد. همچنین بسیاری از اتاق‌ها اکنون خالی مانده‌اند و کاربران فعال این برنامه در مقایسه با اوج آن در 2021 بیش از ۷۰ درصد کاهش یافته‌اند.

توییتر اسپیسز؛ قربانی تغییرات مدیریتی

Twitter Spaces که توسط جک دورسی راه‌اندازی شده بود، پس از مالکیت ایلان ماسک بر توییتر (اکنون X)، با تغییرات اساسی مواجه شد. اسپیسز همچنان فعال است اما بسیاری از قابلیت‌های آن محدود شده‌اند و استقبال کاربران هم در ماه‌های اخیر کاهش چشمگیری داشته است. در نبود سرمایه‌گذاری کافی و تمرکز بر محصولات درآمدزا، این قابلیت دیگر محوریت سابق را ندارد.

ردیت تاک و پایان رسمی یک قابلیت

پلتفرم ردیت (Reddit) نیز در سال 2021 قابلیت Reddit Talk را معرفی کرد تا گفتگوهای صوتی زنده به انجمن‌های متنی اضافه شوند. اما در سال 2023 این پروژه رسماً متوقف شد. طبق بیانیه رسمی شرکت، «تغییر اولویت‌های فنی و ضعف در جذب مخاطب» دلایل اصلی توقف این پروژه اعلام شدند.

چرا گفتگوهای صوتی زنده شکست خوردند؟

تحلیل آی فین‌تک از دلایل افول گفتگوهای صوتی زنده به چند محور اساسی بازمی‌گردد:

1. فرسودگی کاربر (User Fatigue): حضور دائمی در گفتگوهای زنده، نیاز به زمان آزاد و تمرکز دارد؛ چیزی که پس از پایان دوران قرنطینه دیگر در اختیار بسیاری نیست.

2. رقابت محتوای تصویری: پلتفرم‌هایی مانند تیک‌تاک، اینستاگرام و یوتیوب با الگوریتم‌های قوی و محتوای تصویری کوتاه، جذابیت بیشتری برای کاربران فراهم کردند.

3. ضعف در مدل درآمدی: اکثر پلتفرم‌های صوتی موفق به یافتن مدل درآمدی پایدار نشدند؛ تبلیغات صوتی در گفتگوهای زنده چندان مؤثر نبود.

4. فقدان الگوریتم‌های کشف محتوا: برخلاف تیک‌تاک که محتوای جدید به راحتی به کاربران معرفی می‌شود، گفتگوهای صوتی زنده معمولاً کشف‌پذیر نبودند.

گفتگوی زنده؛ زنده است، اما نه به شکل سابق

اینکه گفتگوهای صوتی زنده در شکل اولیه خود محبوبیت خود را از دست داده‌اند، به معنای مرگ کامل آن‌ها نیست. به‌گزارش iفین‌تک، استفاده از صوت زنده در قالب‌هایی مانند پادکست‌های زنده، رادیوهای اینترنتی و اتاق‌های بازی و آموزش هنوز پابرجاست. اما آن‌چه دیگر جذاب نیست، ساختار باز و نامتمرکز کلاب‌هاوس‌گونه است.

هوش مصنوعی و تغییر معادله تعامل

با پیشرفت فناوری هوش مصنوعی، ابزارهای جدیدی برای تعامل انسان‌ماشین ایجاد شده‌اند که نسبت به گفتگوهای صوتی زنده بازدهی بالاتری دارند. مثلاً بسیاری از کاربران ترجیح می‌دهند به‌جای بحث زنده، از چت‌بات‌های صوتی مبتنی بر AI پاسخ دریافت کنند؛ سریع، دقیق و همیشه در دسترس.

این موضوع باعث شده که نیاز به تعامل انسانی زنده به‌صورت عمومی کاهش یابد و جای خود را به ابزارهای هوشمندتر دهد.

 تغییر نیاز یا تغییر پلتفرم؟

تحلیل آی فین‌تک نشان می‌دهد که پایان دوران گفتگوهای صوتی زنده نه‌تنها به دلیل کاهش محبوبیت یک فرمت خاص بلکه ناشی از تغییرات بنیادین در رفتار کاربر و مسیر صنعت فناوری است. پلتفرم‌ها باید هم‌راستا با این تغییرات حرکت کنند و روی ابزارهایی تمرکز کنند که کشف‌پذیرتر، درآمدزاتر و کم‌زحمت‌تر برای کاربران باشند.

شاید دوران کلاب‌هاوس به پایان رسیده باشد، اما ارتباط صوتی هنوز زنده است؛ تنها شکل آن تغییر کرده است.