در سال‌های اخیر، استفاده از ارزهای دیجیتال در میان کشورهای تحت تحریم به عنوان ابزاری برای مقابله با فشارهای مالی بین‌المللی رشد چشمگیری داشته است. یکی از برجسته‌ترین نمونه‌ها در این زمینه، جمهوری اسلامی ایران است که به‌واسطه دسترسی به منابع انرژی ارزان و تلاش برای تنوع‌بخشی به منابع ارزی، به استخراج ارز دیجیتال، به‌ویژه بیت‌کوین، روی آورده است. به گزارش آی‌فین‌تک، این اقدام ایران موجی از نگرانی را در میان نهادهای مالی غربی، خصوصاً آمریکا، ایجاد کرده است.
افزایش حجم استخراج بیت‌کوین در ایران
طبق داده‌های منتشر شده توسط Cambridge Centre for Alternative Finance، سهم ایران از هش‌ریت جهانی بیت‌کوین در برخی دوره‌ها به بیش از ۷٪ رسیده است. این در حالی است که ایران یکی از معدود کشورهایی است که استخراج بیت‌کوین را به‌صورت رسمی و با ارائه مجوز، قانونی اعلام کرده است. استخراج‌کنندگان رسمی در ایران از برق یارانه‌ای استفاده می‌کنند و مالیات پرداخت می‌کنند، اما سهم قابل توجهی از فعالیت‌های این صنعت نیز به‌صورت غیرقانونی و بدون مجوز انجام می‌شود.
تحلیل iفین‌تک: ایران با استفاده از منابع برق ارزان، تلاش دارد بیت‌کوین تولید شده را در بازارهای جهانی با دلار یا کالاهای دیگر مبادله کند، و بدین‌وسیله بخشی از محدودیت‌های مالی حاصل از تحریم‌های بانکی و دلاری را دور بزند.
بیت‌کوین؛ ابزار دور زدن تحریم یا فرصت فناورانه؟
از دید بسیاری از تحلیل‌گران غربی، استفاده ایران از بیت‌کوین نه یک استراتژی فناورانه بلکه ابزاری برای دور زدن تحریم‌هاست. به‌ویژه پس از خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌های ثانویه، بانک‌های بین‌المللی و نهادهای مالی از همکاری با ایران پرهیز کرده‌اند.
با این حال، برخی دیگر معتقدند که فناوری بلاکچین و استخراج رمزارزها یک مسیر طبیعی برای کشورهایی با نظام پولی در انزواست. در واقع، ایران ممکن است با توسعه سیاست‌های رمزنگاری، به دنبال ایجاد مدل اقتصادی دیجیتال بومی باشد.
واکنش آمریکا و نهادهای بین‌المللی
در سال‌های اخیر، وزارت خزانه‌داری آمریکا بارها هشدار داده است که رمزارزها می‌توانند ابزارهایی برای پولشویی و تأمین مالی نهادهای تحریمی باشند. در گزارش‌های متعدد از جمله گزارش Chainalysis، ایران یکی از کانون‌های بالقوه برای استفاده از بیت‌کوین در معاملات بین‌المللی معرفی شده است.
این واکنش‌ها نه‌تنها در قالب موضع‌گیری سیاسی بلکه در سطح همکاری با صرافی‌ها و توسعه‌دهندگان کیف‌پول‌های دیجیتال نیز مشهود است. برخی صرافی‌های بزرگ مانند Binance و Kraken محدودیت‌هایی برای کاربران ایرانی اعمال کرده‌اند یا حساب‌هایی را مسدود کرده‌اند که مشکوک به ارتباط با دولت ایران بوده‌اند.
رابطه استخراج و زیرساخت انرژی
یکی از دلایل موفقیت نسبی ایران در این حوزه، دسترسی گسترده به برق یارانه‌ای و نیروگاه‌های فسیلی و آبی است. اما همین مزیت موجب فشار سنگین بر زیرساخت برق کشور نیز شده است. در برخی مقاطع، استخراج غیرقانونی رمزارزها موجب خاموشی گسترده در شهرهای مختلف شده و دولت را ناگزیر به اجرای طرح‌های موقتی برای قطع برق مزارع ماینینگ کرده است.
به گزارش آی‌فین‌تک، سیاست‌های متناقض در اعطای مجوز، نظارت ضعیف و فقدان شفافیت در داده‌ها، موجب شده است که استخراج بیت‌کوین در ایران به پدیده‌ای هم فرصت‌ساز و هم چالش‌زا تبدیل شود.
اثرگذاری بر بازار ارز دیجیتال
افزایش تولید بیت‌کوین در ایران، اگرچه از نظر حجم تأثیر چشمگیری بر بازار جهانی ندارد، اما در بلندمدت می‌تواند الگوهایی از استفاده دولت‌ها از رمزارزها برای اهداف سیاسی و اقتصادی را تقویت کند. ایران با استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) و شبکه‌هایی مانند تتر (USDT) قادر است بدون عبور از سیستم‌های بانکی غرب، تراکنش‌های دلاری انجام دهد.
سناریوهای پیش‌رو؛ چه آینده‌ای در انتظار ایران و رمزارزهاست؟
سناریوهای پیش‌رو به‌شدت به سیاست‌گذاری داخلی ایران و واکنش قدرت‌های بین‌المللی بستگی دارد. اگر ایران بتواند شبکه‌ای قانونی، شفاف و پاسخ‌گو برای استخراج و استفاده از بیت‌کوین ایجاد کند، ممکن است نه تنها از فشارهای بین‌المللی بکاهد بلکه جایگاه نوآورانه‌ای در اقتصاد دیجیتال منطقه‌ای بیابد.
اما در صورت ادامه سیاست‌های غیرشفاف، استخراج غیرقانونی و استفاده‌های مبهم از رمزارزها، احتمال اعمال تحریم‌های ثانویه و محدودیت‌های جدید از سوی نهادهای مالی بین‌المللی افزایش می‌یابد.
به گزارش iفین‌تک، استفاده ایران از استخراج بیت‌کوین برای مقابله با تحریم‌ها موضوعی پیچیده، چندبُعدی و قابل تأمل است. از یک‌سو فرصتی برای حضور در اقتصاد دیجیتال جهانی فراهم شده و از سوی دیگر، چالش‌های بین‌المللی و داخلی نیز در حال افزایش‌اند. سیاست‌گذاران باید با شفافیت، فناوری‌محوری و پرهیز از راهکارهای موقتی، استراتژی رمزارزی خود را تدوین کنند تا این فرصت فناورانه به تهدید اقتصادی یا امنیتی تبدیل نشود.
نویسنده
اصغر لاله دشتی
با بیش از 30 سال سابقه در حوزه خبرنگاری و عکاسی خبری، مدیریت این وب‌سایت را بر عهده دارد. او با تکیه بر تجربه ارزشمند خود در دنیای رسانه، این بستر آنلاین را راه‌اندازی کرده تا بتواند اخبار را با کیفیت بالا، سرعت و دقت به مخاطبان ارائه کند.
ثبت دیدگاه