در سال‌های اخیر، هوش مصنوعی به یکی از مهم‌ترین پیشران‌های فناوری جهانی تبدیل شده است. اما این توسعه پرشتاب، هزینه‌های پنهانی نیز به‌دنبال دارد؛ ازجمله افزایش بی‌سابقه مصرف انرژی. به گزارش iفین‌تک، مراکز داده‌ای که برای اجرای مدل‌های هوش مصنوعی استفاده می‌شوند، نیازمند برق بسیار بالایی هستند و همین موضوع باعث نگرانی‌های جهانی در حوزه انرژی و پایداری شده است.
افزایش تقاضا برای برق توسط مراکز داده
شبکه‌های عصبی مصنوعی، خصوصاً مدل‌های بزرگ زبان مانند GPT، Claude و Gemini، نیاز به پردازش حجم عظیمی از داده‌ها دارند. این فرایندها نه‌تنها در مرحله آموزش بلکه در استفاده روزمره نیز انرژی‌بر هستند. شرکت‌های فناوری مانند Microsoft، Google، Amazon و Meta در حال گسترش زیرساخت‌های عظیم محاسباتی هستند که مصرف برق آن‌ها گاهی با یک شهر کوچک برابری می‌کند.
طبق برآورد تحلیلگران آی فین‌تک، مصرف برق مراکز داده در آمریکا تا سال ۲۰۳۰ ممکن است دو برابر شود؛ تنها به‌دلیل رشد هوش مصنوعی.
نقش آموزش مدل‌های AI در مصرف انرژی
آموزش یک مدل بزرگ زبان مانند GPT-4 ممکن است به صدها مگاوات ساعت انرژی نیاز داشته باشد. این فرآیند با استفاده از هزاران واحد پردازشی (GPU و TPU) انجام می‌شود که باید در محیط‌هایی با خنک‌سازی دائم فعالیت کنند. در نتیجه:
مصرف برق بالا: هر مرحله آموزش نیاز به مصرف برق بسیار دارد.
انتشار کربن: تولید این برق (خصوصاً در کشورهایی با سوخت فسیلی) منجر به افزایش گازهای گلخانه‌ای می‌شود.
فشار بر زیرساخت‌ها: شبکه برق باید تاب‌آوری لازم برای تأمین این نیاز جدید را داشته باشد.
چالش‌های صنعت برق و انرژی
به گزارش آی فین‌تک، افزایش تقاضا برای برق ناشی از AI، صنعت انرژی را با چالش‌هایی مواجه کرده است:
کمبود ظرفیت تولید برق در مناطق خاص: در ایالت‌هایی مانند جورجیا و ویرجینیا، رشد مراکز داده باعث کمبود ظرفیت برق منطقه‌ای شده است.
افزایش فشار بر منابع تجدیدپذیر: تقاضای سریع و بی‌برنامه باعث می‌شود زیرساخت‌های سبز قادر به پاسخگویی نباشند.
مشارکت فعال شرکت‌های تکنولوژی در حوزه انرژی: برخی شرکت‌ها مانند Google سرمایه‌گذاری در پروژه‌های خورشیدی و بادی را افزایش داده‌اند تا به انرژی پایدار برای AI دست یابند.
نقش سیاست‌گذاران و زیرساخت‌های انرژی
دولت‌ها و نهادهای تنظیم‌گر نیز با چالش جدیدی مواجه شده‌اند. به گفته کارشناسان آی فین‌تک، ورود AI به سطح گسترده تولید محتوا، خدمات و اتوماسیون باعث شده قوانین مربوط به مصرف انرژی بازنگری شود.
برای مثال، در آمریکا سازمان‌هایی مانند FERC و DOE به دنبال ایجاد سیاست‌هایی برای مدیریت مصرف برق مراکز داده هستند. از جمله اقدامات پیشنهادی:
مشوق برای استفاده از انرژی تجدیدپذیر
الزام به بهره‌وری انرژی بالا در دیتاسنترها
توسعه فناوری‌های خنک‌کننده سبز
نگاهی به وضعیت جهانی: چین، اتحادیه اروپا و هند
روند مشابهی در سایر نقاط جهان نیز در حال وقوع است:
چین: با گسترش پروژه‌های AI، شهرهای بزرگی مثل پکن و شانگهای با فشار فزاینده بر شبکه برق مواجه‌اند.
اتحادیه اروپا: قوانین سخت‌گیرانه‌ای برای بهینه‌سازی انرژی مراکز داده در نظر گرفته شده است.
هند: رشد AI در صنعت مالی و آموزش باعث افزایش مصرف برق در شهرهای فناوری‌محور شده است.
آینده‌ای پرمصرف یا پایدار؟ تحلیل آی فین‌تک
بر اساس تحلیل iفین‌تک، اگرچه AI پتانسیل‌های عظیمی برای تحول در صنعت، خدمات درمانی و آموزش دارد، اما بی‌توجهی به زیرساخت‌های انرژی می‌تواند آن را به یک تهدید تبدیل کند. آینده AI باید در راستای پایداری انرژی و محیط‌زیست تنظیم شود.
راهکارهایی که در حال حاضر توسط شرکت‌ها و دولت‌ها پیشنهاد شده‌اند عبارت‌اند از:
استفاده از مراکز داده در مناطق سردسیر برای کاهش نیاز به خنک‌سازی
توسعه چیپ‌های کم‌مصرف مخصوص AI
مدیریت توزیع بار هوشمند برای استفاده بهینه از برق
همکاری با صنعت برق برای پیش‌بینی و تطبیق نیازها
رشد انفجاری فناوری‌های هوش مصنوعی، ضمن خلق فرصت‌های اقتصادی و فناورانه، فشار سنگینی بر زیرساخت‌های برق جهانی وارد کرده است. به گزارش آی فین‌تک، بدون سیاست‌گذاری هوشمندانه، رشد AI می‌تواند منجر به بحران انرژی شود.
توسعه پایدار AI نیازمند همکاری میان شرکت‌های فناوری، دولت‌ها، صنعت انرژی و مردم است تا مزایای این فناوری بدون هزینه‌های غیرقابل جبران زیست‌محیطی محقق شود.
نویسنده
اصغر لاله دشتی
با بیش از 30 سال سابقه در حوزه خبرنگاری و عکاسی خبری، مدیریت این وب‌سایت را بر عهده دارد. او با تکیه بر تجربه ارزشمند خود در دنیای رسانه، این بستر آنلاین را راه‌اندازی کرده تا بتواند اخبار را با کیفیت بالا، سرعت و دقت به مخاطبان ارائه کند.
ثبت دیدگاه